گل محمدی نوعی گل رز است که به صورت بوته‌های کوچک رشد می‌کنند و برای رشد خود به آب و هوای خاصی نیاز دارند. با اندکی جستجو در تاریخ میتوان متوجه شد که این گل از زمان صفویه وارد شهر کاشان شده و از آنجا که در اطراف کاشان کوه پایه‌هایی با روستاهای خوش آب و هوا وجود دارد مکان مناسبی برای رشد و توسعه‌ی این گیاه شده است. از جمله شهرهای کاشان که به پایتخت گلابگیری شهرت پیدا کرده‌اند قمصر و نیاسر، ون، برزک و... را میتوان نام برد. در این شهرها گلاب گیری بصورت کاملا سنتی و در کارگاه‌های تولیدی انجام می‌شود. شهر کامو به دلیل داشتن گل محمدی مرغوب در زمینه تهیه گلاب با عیار مناسب و کیفیت بالا دوشادوش قمصر و نیاسر به رقابت می‌پردازد. حال از تقطیر گل محمدی با آب مایعی بسیار خوش عطر با خواص فراوان به دست می‌آید این عرق گیاهی را گلاب مینامند. همچنین اسانس گلاب بسیار معطر و قیمت آن نیز بالا است و از این رو بیشترین کاربرد آن در صنعت عطرسازی است.
گلاب مایعی است خوشبو که از تقطیر گل محمدی با آب به دست می‌آید. امروزه این مایع خوشبو به عنوان یکی از پر مصرف‌ترین عرقیات گیاهی به شمار می‌رود. بهترین فصل برای چیدن گل محمدی فصل بهار است. در طب سنتی خواص و فواید گلاب را بسیار بر شمرده‌اند. از مهمترین خواص گلاب میتوان به خواص درمانی آن اشاره کرد. گلاب در صنعت‌های عطرسازی و داروسازی نیز کاربرد دارد. همچنین صحبت‌های زیادی درباره فواید گلاب برای پوست بیان شده است. گلاب به دو صورت سنتی و صنعتی تهیه می‌شود. برای آشنایی با مراحل تهیه گلاب به روش سنتی با ما همراه باشد.
برای اینکه از اصل بودن گلاب خیالمان راحت باشد در هنگام خرید گلاب سنتی باید به چند نکته توجه داشته باشیم از جمله: رنگ، طعم، بو یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توانیم با اطمینان بگوئیم که گلاب اصل تهیه کرده‌ایم این است که خودمان گلاب درست کنیم اما چگونه؟ برای تهیه گلاب در منزل چندین روش وجود دارد که در ذیل آنها را بیان میکنیم:
1- گلبرگ‌های گل محمدی را داخل قابلمه بزرگ می‌ریزیم. آبی که داخل قابلمه ریخته می‌شود باید به اندازه‌ای باشد که تا روی گلبرگ‌ها را بگیرد. زمان می‌دهیم تا آب بجوش آید و رنگ گلبرگ‌ها سفید شود( یا به اصطلاح گلبرگ‌ها رنگ خود را به آب بدهند) حال مواد را داخل آبکش ریخته و صاف میکنیم بعد از خنک شدن آن را در ظرف مورد نظر خود می‌ریزیم.
2- گلبرگ‌ها را با آب مقطر به اندازه‌ای که روی آنها را بگیرد داخل ظرف شیشه‌ای ضد حرارت می‌ریزیم و ظرف را داخل آب جوش قرار می‌دهیم و نیم ساعت به آن زمان می‌دهیم بعد مواد را به وسیله یک پارچه تمیز صاف میکنیم. آب حاصل شده همان گلاب است که برای مصرف باید یک هفته در یخچال بماند سپس استفاده شود.
3- گل‌ها را داخل کتری بزرگ بریزید و تا جایی که آب روی آنها را بگیرد کتری را آب میکنیم. دهانه کتری را با لوله طویل که در آب قرار دارد به یک ظرف شیشه‌ای اتصال بدهید. کتری را روی حرارت بگذارید و اجازه دهید آب داخل آن تمام شود سپس خاموش کنید. در این روش بخار آب به وسیله لوله که در آب قرار داشت سرد شده و به صورت مایع به ظرف شیشه‌ای منتقل می‌شود.
4- در این روش به دو عدد کاسه فلزی و یک قابلمه بزرگ نیاز داریم. قابلمه را روی حرارت بگذارید، کاسه فلزی اول را برعکس کف قابلمه بگذارید و کاسه دوم را روی کاسه اول، حال گلبرگ‌ها را اطراف کاسه اول بریزید آب را تا جایی داخل قابلمه بریزید که وارد کاسه دوم نشود. درب قابلمه را بصورت بر عکس روی آن قرار دهید و زمانی که آب جوش آمد روی درب قابلمه یخ بگذارید تا بخار آب داخل قابلمه به مایع تبدیل شود و این کار را تا تمام شدن رنگ گلبرگ‌ها ادامه دهید. مایعی که داخل کاسه دوم هست همان گلاب خواهد بود.
برای تهیه این عرق گیاهی در کارگاه‌های سنتی به وسایلی چون دیگ مسی، پارچ مسی، لوله‌های اتصال دهنده، حوضچه آب سرد و وسایل تامین کننده حرارت نیاز است. در این روش میزان گل محمدی مورد نیاز برای تهیه نوع گلاب دلخواه را داخل دیگ مسی ریخته همراه با 80 لیتر آب( به عنوان مثال برای تهیه گلاب سنگین مقدار 30 تا 35 کیلو گل محمدی نیاز است)، حال درب دیگ را می‌بندند و تمام منافذ را با گل و آرد می‌پوشانند و تنها راه اتصال دیگ مسی به پارچ لوله‌های طویل هستند. ( هر چه میزان پوشاندن منافذ دیگ بهتر باشد عیار گلاب به دست آمده بالاتر خواهد بود)در نظر داشته باشید پارچ مسی باید داخل حوضچه آب سرد قرار داشته باشد. حال با کمک وسایل تولید حرارت زیر دیگ را روشن میکنیم و اجاره می‌دهیم به جوش بیاید، بخار آب جوش به وسیله لوله‌ها به پارچ منتقل می‌شوند و از آنجا که پارچ داخل آب سرد قرار دارد بخار آب به صورت مایع وارد آن می‌شود، این مایع بدست آمده همان گلاب است که هر چه میزان گل محمدی به کار رفته در عمل تقطیر بیشتر باشد عیار گلاب بالاتر خواهد بود.
همانطور که گفتیم گلاب به دو روش تهیه می‌شود. امروزه در کنار روش‌های سنتی گلابگیری، استفاده از روش‌های مدرن نیز در صنعت گلابگیری رواج پیدا کرده است که گلاب حاصل از این روش را گلاب صنعتی و یا شرکتی مینامند. از آنجا که گلاب در صنعت‌های عطرسازی، دارویی و حتی درمانی کاربرد بسیار دارد سوالی که برای ما ممکن است پیش بیاید این است که فرق گلاب سنتی و صنعتی در چیست؟ برای جواب دادن به این سوال ادامه مطلب را بخوانید. مهمترین تفاوتی که گلاب سنتی و صنعتی با هم دارند در کیفیت و میزان خالص بودن گلاب است که در این دو روش تهیه می‌شود. حال اگر در زمان گلابگیری تمام اصول بهداشتی رعایت شود مسلما گلاب تولید شده به روش سنتی کیفیت و درجه خلوص بالاتری نسبت به نوع صنعتی خود خواهد داشت. یکی دیگر از تفاوت‌هایی که میتوان برای این دو محصول در نظر گرفت عیار گلاب خواهد بود. در کارگاه‌های تولیدی از آنجا که فرایند گلابگیری بصورت کاملا طبیعی و بدون دخالت دست انجام می‌شود لذا مشخصا مایع بدست آمده دارای اسانس بالاتر و در نتیجه عیار بهتری است حال آنکه در شرکت‌های تولیدی اسانس گلاب گرفته می‌شود و این امر موجب می‌شود تا این معجزه طبیعت دارای عطر و کیفیت پایین‌تری باشد.
همانطور که پیشتر توضیح دادیم در زمان تهیه گلاب مقدار گل محمدی مورد استفاده از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا این مورد می‌تواند نوع و عیار گلاب را مشخص کند. هر چه میزان گل محمدی به کار رفته در زمان تهیه این عرق گیاهی بیشتر باشد گلاب به دست آمده دارای کیفیت بالاتر و عیار بهتری خواهد بود. از این رو گلاب را به چند نوع دسته‌بندی می‌کنند که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.
گلاب معمولی را گلاب سنگین ( گلاب درجه یک ) نیز مینامند. برای تهیه این عرق گیاهی به روش سنتی باید مقدار 30 تا 35 کیلوگرم از گل محمدی را با 80 لیتر از آب داخل دیگ مسی ریخته و عمل تقطیر را انجام دهند. مقدار گلاب حاصل از این روش حدود 40 لیتر خواهد بود که آنرا گلاب 40 عیار نیز مینامند.درجه خالص بودن این عرق گیاهی چیزی حدود 24 درصد است. گلاب 50 عیار، 60 و 80 نیز از نوع گلاب ممتاز هستند. این نوع گلاب برای مصارف خانگی و آشپزی گزینه بسیار مناسبی است.
در تهیه گلاب دوآتشه از آب استفاده نمی‌شود بلکه از گلاب ممتاز و گل محمدی کمک گرفته می‌شود به این صورت که در عمل تقطیر به جای آب بر روی گل محمدی گلاب می‌ریزند و درب دیگ را می‌بندند. مایع حاصل شده از این عملیات را گلاب دو آتشه یا گلاب خالص مینامند. انواع گلاب 50 عیار و 60 عیار که میزان خالص بودن آنها بالاتر از 30 تا 35 درصد باشد زیر مجموعه این نوع گلاب خواهد بود. گلاب دو آتشه بدلیل غلظت بالا و کیفیت بسیار مطلوبی که دارد از قیمت بالاتری برخوردار است و همچنین برای مصارف خانگی کاربرد زیادی ندارد.
این نوع گلاب از تقطیر 10 تا 15 کیلو گل محمدی به همراه 80 لیتر آب بدست می‌آید. آنرا میتوان گلاب معمولی نیز نامید که به دلیل کیفیت پایین‌تر بیشتر در مراسمات عزاداری کاربرد دارد. درجه خالص بودن این مایع خوشبو چیزی حدود 12 تا 18 درصد است. انواع گلاب 10 عیار و 20 عیار زیر شاخه گلاب معمولی به شمار میروند.
تاکنون مطالب و مقالات بسیاری درباره خواص گلاب نوشته شده است. از جمله مهمترین خواصی که میتوان برای گلاب یاد کرد آرام بخش بودن، مفید بودن برای پوست و... است. در ادامه با برخی دیگر از خواص گلاب، این معجزه‌ی طبیعت آشنا می‌شویم.
یکی از بزرگترین اندام‌های بدن انسان پوست است. گلاب سلول‌های پوست ما را در برابر انواع آسیب‌ها حفظ می‌کند. کسانی که دچار بیماری اگزما هستند می‌توانند برای کم کردن التهاب ناشی از این بیماری از گلاب کمک بگیرند. همچنین گلاب به دلیل دارا بودن خاصیت ضد التهابی خود می‌تواند قرمزی پوست را کاهش دهد. از دیگر خواص گلاب برای پوست میتوان به خاصیت ضد عفونی کنندگی آن اشاره داشت که باعث بهبود زودتر زخم‌ها و همچنین باعث تمیز نگهداشتن محل زخم یا بریدگی در برابر عفونت‌ها می‌شود.
گلاب به دلیل داشتن بوی خوب و دلنشین خود می‌تواند به عنوان یک دهانشویه قوی برای از بین بردن بوی بد دهان به کار گرفته شود. همچنین به دلیل ضد التهاب بودن گلاب میتوان از آن در زمان گلودرد برای تسکین درد استفاده کرد. پزشکان طب سنتی بر این امر معتقدند که گلاب باعث شل شدن عضلات گلو و در نتیجه کاهش درد ناشی از سرماخوردگی خواهد شد.
خوردن گلاب باعث می‌شود تا مشکلاتی چون نفخ معده برطرف شود همچنین در طب سنتی از گلاب به عنوان یک ملین یاد می‌کنند. به این صورت که گلاب باعث زیاد شدن آب در مدفوع شده و باعث رفع یبوست می‌گردد. همین امر باعث دفع مواد زائد از بدن شده و در نتیجه کاهش وزن را به دنبال خواهد داشت. پس میتوان نتیجه گرفت که گلاب به صورت مستقیم بر روی کاهش وزن تاثیر نمی‌گذارد بلکه با کمک به کارکردن سیستم گوارشی این امر را میسر می‌کند. درست است که گلاب هیچ گونه عوارضی ندارد اما این بدان معنی نیست خوردن آن برای همه مفید خواهد بود بلکه کسانی که از بیماری‌هایی چون هموروئید و اسهال و... رنج می‌برند نباید در مصرف گلاب زیاده روی کنند.
یکی از بیماری‌هایی که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و از اهمیت بالایی نیز برخوردار است چرب بودن کبد است. در طب سنتی یکی از راه‌های درمان کبد چرب، نوشیدن آب و عسل بیان شده است. برای درمان کبد چرب باید دستورات غذایی خاصی را رعایت کرد به عنوان مثال یکی از این دستورات این است که تا زمانی که وعده‌ی غذایی خورده شده دفع نشده است وعده غذایی جدید خورده نشود. یا آب سرد نوشیده نشود مخصوصا بعد از ورزش و در صورت لزوم به صورت جرعه جرعه خورده شود نه یکباره. پزشکان طب سنتی برای درمان کبد چرب پیشنهاد می‌کنند افراد به جای نوشیدن آب در طول روز از عرقیاتی چون گلاب، رازیانه و یا عرق بادرنجبویه استفاده کنند.
احتمالا شما جز آن دسته از افراد باشید که گمان می‌کند گلاب به دلیل داشتن خاصیت آرام بخش بودن و همچنین استفاده از آن در صنعت عطرسازی بیشتر مورد توجه خانم‌ها قرار گرفته و از خواص گلاب برای مردان غافل مانده‌اید. از آنجا که گلاب خاصیت ضد استرس دارد و تمامی مردان در طول روز به دلیل فشارهای کاری و روحی که دارند بیشتر استرس میگیرند لذا بوییدن گلاب یکی از بهترین راهها برای کاهش استرس هست که به مردان توصیه می‌شود. معمولا مردان برای نظافت پوست خود کمتر سراغ موارد آرایشی و بهداشتی میروند و این امری طبیعی است اما نباید از پوست خود غافل بمانند یکی از راه‌هایی که آقایان می‌توانند با آن از پوستی شفاف و لطیف بهره ببرند استفاده از گلاب است به این صورت که در هنگام خواب پوست خود را با گلاب آغشته کنند. با استفاده از این روش هم می‌توانند لطافت پوست خود را حفظ کنند هم اینکه از حجم فشارهای روحی خود در طول روز بکاهند.
یکی از عواملی که در قیمت گلاب موثر است عیار آن است و همانطور که همه‌ی ما می‌دانیم عیار گلاب به نوع گلاب مربوط می‌شود. مسلما قیمت گلاب دو آتشه نسبت به گلاب سبک بیشتر خواهد بود اما لازم است بدانیم برای چه موردی گلاب می‌خریم یعنی گلابی که داریم می‌خریم برای چه چیزی میخواهیم مصرف کنیم. مثلا برای مصارف خوراکی و آشپزی لازم نیست حتما از گلاب دو آتشه استفاده شود بلکه میتوان گلاب درجه یک ( سبک ) را با قیمت ارزان‌تر تهیه و استفاده نمود. برای خرید گلاب درجه یک و یا هرنوع دیگری از عرقیات گیاهی میتوان به دو صورت حضوری و اینترنتی عمل کنید. برای خرید حضوری لازم است تا به کارگاه‌های تولیدی گلاب سر بزنید و عرق گیاهی مورد نیاز خود را خریداری نمایید اما برای خرید این مایع خوشبو به صورت اینترنتی می‌توانید با خیالی آسوده به فروشگاه سلام کاشان مراجعه کرده و خرید عرقیات گیاهی ارزان قیمت به صورت کاملا مطمئن و در کمترین زمان ممکن را تجربه کنید
